Nikodem Dyzma to nędzarz bez pracy i dachu nad głową. Jedynym jego majątkiem jest frak, który ma mu ułatwić uzyskanie pracy fordansera w jednych z przedwojennych warszawskich nocnych lokali. Ale jego właściciel oświadcza, że Dyzma jest zbyt "prowincjonalny". Los zrządza, że Dyzma...
Bohaterami filmu są gdańscy nurkowie. Jeden z nich, Antoni Barnat, oskarżony zostaje o spowodowanie wypadku podczas akcji wydobywania wraku. Skutkiem tego Rafał, jego rywal do serca Teresy, omal nie stracił życia. Oskarżenie jednak było bezpodstawne i obaj przyjaciele wspólnie podejmują...
Ramę filmu stanowi rozmowa Szczęsnego ze spotkaną przypadkowo działaczką komunistyczną. Opowiada on jej swe życie . . . Pochodzi ze wsi, gdzie wraz z ojcem i rodzeństwem żył w straszliwej nędzy. W poszukiwaniu pracy wywędrował z ojcem do Włocławka. Mieszkał w lepiankach, był...